Faktura w kryptowalucie - zasady wystawiania i rozliczania

W dzisiejszej rzeczywistości gospodarczej coraz więcej przedsiębiorców i konsumentów decyduje się na operacje z wykorzystaniem walut wirtualnych. Transakcje te obejmują wymianę jednej kryptowaluty na inną, sprzedaż na walutę tradycyjną, a nawet regulowanie zobowiązań bezpośrednio kryptowalutami. Mimo że waluty wirtualne nie posiadają charakteru pieniężnego jak tradycyjne środki płatnicze, prawo podatkowe dopuszcza możliwość wystawiania faktur wyrażonych w kryptowalutach.

Rozliczenia podatkowe operacji związanych z walutami wirtualnymi wymagają jednak szczególnej uwagi i znajomości obowiązujących przepisów. Każdy przedsiębiorca, który planuje przyjmowanie płatności w kryptowalutach lub wystawianie faktur w walutach wirtualnych, musi znać zasady prawidłowego dokumentowania takich transakcji oraz ich wpływ na rozliczenia podatkowe.

Definicja waluty wirtualnej w polskim prawie

Ustawa z 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w art. 2 ust. 2 pkt 26 precyzyjnie definiuje pojęcie waluty wirtualnej. Zgodnie z tym przepisem, waluta wirtualna to cyfrowe odwzorowanie wartości, które jednocześnie nie jest uznawane za prawny środek płatniczy emitowany przez Narodowy Bank Polski, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej.

Definicja ustawowa wyklucza także klasyfikowanie walut wirtualnych jako międzynarodowych jednostek rozrachunkowych ustanawianych przez organizacje międzynarodowe, pieniądza elektronicznego w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych, instrumentów finansowych według ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, a także weksli lub czeków.

Kluczową cechą walut wirtualnych jest ich wymienialność w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze oraz akceptowalność jako środka wymiany. Waluty te mogą być elektronicznie przechowywane, przesyłane i stanowić przedmiot handlu elektronicznego. Ta charakterystyka sprawia, że mimo braku statusu prawnego środka płatniczego, waluty wirtualne funkcjonują w rzeczywistości gospodarczej jako alternatywna forma rozliczeń.

Obowiązek wystawiania faktur sprzedaży

Ustawa z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług w art. 106b określa sytuacje, w których podatnik-sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę sprzedaży. Obowiązek ten dotyczy przede wszystkim sprzedaży towarów i usług dokonywanych przez podatnika z siedzibą w Polsce na rzecz innych podatników, niezależnie od tego, czy mają oni siedzibę w Polsce, w Unii Europejskiej czy w państwie trzecim.

Przepisy przewidują jednak określone wyjątki od obowiązku wystawiania faktur. Nie dotyczy on przypadków otrzymania zapłaty przed wewnątrzwspólnotową dostawą towarów, sprzedażą, dla której obowiązek opodatkowania VAT powstaje w dacie wystawienia faktury, oraz dostawami towarów, dla których obowiązek podatkowy powstaje w momencie zaakceptowania płatności.

Szczególne zasady obowiązują również w przypadku sprzedaży zwolnionej z VAT. W takich sytuacjach obowiązek wystawienia faktury powstaje tylko wtedy, gdy nabywca zażąda jej wystawienia, a żądanie zostanie zgłoszone w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę.

Obligatoryjne elementy faktury sprzedaży

Artykuł 106e ust. 1 ustawy o VAT szczegółowo określa elementy, które muszą znaleźć się na każdej prawidłowo wystawionej fakturze sprzedaży. Elementy te są obligatoryjne i ich brak może skutkować zakwestionowaniem faktury przez organy podatkowe.

1. Data wystawienia faktury oraz numer kolejny faktury
2. Imiona i nazwiska lub nazwy sprzedawcy i nabywcy wraz z ich adresami
3. Numery NIP sprzedawcy i nabywcy towarów lub usług
4. Data sprzedaży, wykonania usługi lub otrzymania zaliczki
5. Nazwa i rodzaj sprzedawanego towaru lub świadczonej usługi

Kolejne obligatoryjne elementy to wartość netto sprzedanych towarów i usług bez podatku VAT, stawka podatku VAT lub podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, łączna wartoś netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku, łączna kwota podatku VAT z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek oraz łączna kwota należności ogółem.

Zasady wystawiania faktury w kryptowalucie

Przepisy ustawy o VAT nie ograniczają podatników do wystawiania faktur wyłącznie w polskich złotych. Oznacza to, że sprzedawcy mają prawo wystawiać faktury wyrażone nie tylko w walucie krajowej, ale również w walutach obcych oraz kryptowalutach. Ta elastyczność pozwala przedsiębiorcom dostosować się do potrzeb międzynarodowych klientów lub specyficznych wymagań branżowych.

Kwoty podatku VAT wyrażone w walucie obcej lub kryptowalucie wymagają przeliczenia na złote polskie przy zastosowaniu zasad określonych dla przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania. Wszystkie kwoty wykazywane w fakturze należy zaokrąglać do pełnych groszy, przy czym końcówki poniżej 0,5 grosza pomija się, a końcówki od 0,5 grosza zaokrągla się do 1 grosza.

Wyjątek od zasady wyrażania kwot VAT w złotych dotyczy sprzedaży towarów lub usług z zastosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia, gdzie nabywca jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT. Mechanizm ten występuje między innymi przy świadczeniu usług na rzecz firm z siedzibą poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

• Faktura może być wyrażona w kryptowalucie jako walucie rozliczeniowej
• Kwota VAT musi być zawsze przeliczona i wyrażona w złotych polskich
• Wartości netto i brutto mogą pozostać w walucie wirtualnej
• Obowiązuje zaokrąglenie do pełnych groszy według określonych zasad

Przeliczanie kursów walut na potrzeby faktury

Zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są wyrażone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.

Podatnik ma możliwość wyboru alternatywnego sposobu przeliczania kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku wyboru tego sposobu, waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Brak szczegółowych przepisów dotyczących przeliczania kryptowalut oznacza, że przedsiębiorcy muszą opierać się na aktualnych kursach wymiany dostępnych na giełdach kryptowalut lub platformach handlowych w dniu powstania obowiązku podatkowego. Zalecane jest dokumentowanie źródła kursu oraz sposobu jego ustalenia dla celw ewentualnej kontroli podatkowej.

Przedsiębiorca świadczący usługi konsultingowe wystawia fakturę na kwotę równowartości 1000 USD, którą klient ma zapłacić w bitcoinach. Na fakturze musi być podana wartość netto i brutto w złotych polskich, obliczona według kursu USD z NBP z dnia poprzedzającego powstanie obowiązku podatkowego, a następnie informacja o możliwości zapłaty w bitcoinach z podaniem równowartości w tej kryptowalucie.

Praktyczne aspekty wystawiania faktury w kryptowalucie

Wystawiając fakturę, która ma być opłacona kryptowalutą, przedsiębiorca musi zachować wszystkie obligatoryjne elementy przewidziane prawem. Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych, faktura wyrażona w kryptowalucie musi zawierać wartość netto, VAT i brutto wyrażoną w polskich złotych, nawet jeśli płatność ma zostać dokonana w walucie wirtualnej.

Po przedstawieniu wartości w złotych polskich, sprzedawca informuje o typie płatności za fakturę, wskazując konkretny rodzaj kryptowaluty, w której możliwa jest zapłata. Następnie konieczne jest przeliczenie łącznej wartości z faktury wyrażonej w polskich złotych na odpowiednią wartość w określonej kryptowalucie, stosując aktualny kurs wymiany.

Praktyczne przygotowanie takiej faktury wymaga:

1. Ustalenia wartości netto usługi lub towaru w złotych polskich
2. Obliczenia należnego podatku VAT zgodnie z obowiązującą stawką
3. Wyliczenia łącznej kwoty brutto do zapłaty
4. Określenia aktualnego kursu wybranej kryptowaluty
5. Przeliczenia kwoty brutto na równowartość w kryptowalucie
6. Podania adresu portfela kryptowalutowego do dokonania płatności

Skutki podatkowe otrzymania płatności w kryptowalucie

Przedsiębiorca otrzymujący zapłatę za wystawioną fakturę w kryptowalucie musi rozpoznać przychód na dwóch odrębnych płaszczyznach podatkowych. Pierwszą stanowi przychód z działalności gospodarczej rozliczany na standardowych zasadach, drugą zaś przychód z kapitałów pieniężnych związany z otrzymaniem zapłaty w formie waluty wirtualnej.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem z kapitałów pieniężnych jest między innymi przychód z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej. Przez odpłatne zbycie rozumie się wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę, prawo majątkowe inne ni waluta wirtualna, a także regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną.

Przedsiębiorca otrzymujący płatność w kryptowalucie za wystawioną fakturę dokonuje tym samym nabycia tej kryptowaluty. Wartość nabytej waluty wirtualnej odpowiada wartości wystawionej faktury wyrażonej w złotych polskich. W momencie późniejszego zbycia kryptowaluty powstanie przychód z kapitałów pieniężnych, ale również możliwość rozpoznania kosztu nabycia waluty wirtualnej.

Rozliczenie kosztów uzyskania przychodu

Artykuły 22 ust. 14 oraz 16 ustawy o PIT precyzują, że koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej stanowią udokumentowane wydatki poniesione na nabycie waluty wirtualnej oraz koszty związane ze zbyciem waluty wirtualnej. Przepis ten obejmuje również udokumentowane wydatki poniesione na rzecz podmiotów pośredniczących w wymianie lub sprzedaży walut wirtualnych.

Nadwyżka kosztów nad przychodami z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej uzyskanymi w roku podatkowym powiększa koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia waluty wirtualnej poniesione w następnym roku podatkowym. Rozwiązanie to zapewnia możliwość rozliczenia ewentualnych strat z operacji kryptowalutowych w kolejnych okresach podatkowych.

W przypadku przedsiębiorcy otrzymującego zapłatę za fakturę w kryptowalucie, koszt nabycia waluty wirtualnej odpowiada wartości wystawionej faktury. Jeśli kryptowaluta zostanie zbyta w tym samym dniu co jej otrzymanie, wartości te będą sobie równe, co skutkuje brakiem dochodu z zysków kapitałowych. Całkowity dochód przedsiębiorcy w takiej sytuacji pochodzi wyłącznie z działalności gospodarczej.

• Udokumentowane wydatki na nabycie kryptowaluty stanowią koszt podatkowy
• Prowizje i opłaty giełdowe można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu
• Nadwyżka kosztów nad przychodami przenosi się na następny rok podatkowy
• Koszt nabycia dla otrzymanej płatności odpowiada wartości faktury

Obowiązki sprawozdawcze przy operacjach kryptowalutowych

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, która otrzymała zapłatę z tytułu wystawionej faktury w kryptowalucie, ma obowiązek złożenia zeznania rocznego PIT-38 za rok nabycia kryptowaluty, nawet jeżeli do końca tego roku nie dokonała jej zbycia. Obowiązek ten wynika z konieczności udokumentowania nabycia waluty wirtualnej dla celów przyszłych rozliczeń podatkowych.

Jeżeli zbycie kryptowaluty nastąpi w kolejnym roku podatkowym, podatnik nie sporządza korekty już złożonego zeznania, w którym wykazane są tylko koszty zakupu kryptowaluty. W kolejnym roku składa zeznanie roczne, w którym wykazuje przychody ze zbycia kryptowaluty oraz koszty uzyskania przychodu wykazane w poprzednim zeznaniu.

Zgodnie z aktualną linią interpretacyjną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, jednostki waluty wirtualnej przelane jako zapłata za wystawioną fakturę należy uznać za przychody kapitałowe, a koszty na zakup walut wirtualnych jako koszty kapitałowe. Nie należy natomiast rozliczać różnic kursowych od zakupu i przelewania jednostek walut wirtualnych, jak od środków własnych.

Interpretacje organów podatkowych

W interpretacji indywidualnej z 13 stycznia 2023 roku (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.216.2022.4.SP) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że w przypadku transakcji, w której nie występuje element tradycyjnej waluty, a jedynie dochodzi do nabycia usług za walutę wirtualną, po stronie świadczeniodawcy powstaje przychód z działalności gospodarczej z tytułu zapłaty za usługę walutą wirtualną.

Przychód ten odpowiada wysokości wartości zakupionych usług w cenie określonej na fakturze, z uwzględnieniem zasad określonych w odpowiednich przepisach podatkowych. Wartość przedstawiona na fakturze, wyrażona w walucie tradycyjnej, stanowi równowartość wynagrodzenia za wykonaną usługę ustaloną przez strony umowy, które zostanie uregulowane poprzez przelew kryptowalut.

Jako koszt uzyskania przychodu z tytułu zbycia kryptowaluty należy uznać wartość uzyskanych od kontrahenta walut wirtualnych w dacie ich otrzymania, równą wartości wykonanej usługi, za którą dokonano płatności. Jeśli wszystkie czynności - otrzymanie płatności w kryptowalucie i jej wymiana na walutę tradycyjną - nastąpią jednego dnia, wszystkie wartości będą sobie równe, co skutkuje brakiem dochodu z zysków kapitałowych.

Przedsiębiorca wystawił fakturę na usługi konsultingowe o wartości 5000 zł, którą klient zapłacił bitcoinami. Tego samego dnia przedsiębiorca wymienił otrzymane bitcoiny na złote polskie, otrzymując równowartość 5000 zł minus prowizja kantoru 50 zł. W rozliczeniu podatkowym wykaże 5000 zł przychodu z działalności gospodarczej oraz 0 zł dochodu z zysków kapitałowych (przychód 4950 zł minus koszt nabycia 5000 zł daje stratę 50 zł).

Długoterminowe przechowywanie kryptowalut

W sytuacji gdy podatnik otrzymaną zapłatę za wystawioną fakturę w postaci kryptowaluty zachowa w swoim portfelu przez pewien czas, a następnie wymieni ją na walutę tradycyjną, osiągnięty zysk będzie podlegał opodatkowaniu. Zysk ten stanowi różnicę pomiędzy otrzymaną kwotą waluty tradycyjnej w momencie wymiany a wartością kryptowaluty w dacie wystawienia faktury za sprzedane usługi.

Do kosztów uzyskania przychodu podatnik ma prawo zaliczyć również koszty prowizji i innych opłat na rzecz kantoru, związane z wymianą kryptowaluty na walutę tradycyjną. Te dodatkowe koszty zmniejszają podstawę opodatkowania przychodu z kapitałów pieniężnych.

Strategia zarządzania otrzymanymi kryptowalutami ma istotne znaczenie podatkowe. Natychmiastowa wymiana na walutę tradycyjną minimalizuje ryzyko podatkowe związane z wahaniami kursów, ale jednocześnie pozbawia możliwości skorzystania z potencjalnego wzrostu wartości. Długoterminowe przechowywanie może generować dodatkowe dochody, ale wymaga precyzyjnego dokumentowania wszystkich transakcji dla celów podatkowych.

Kluczowe znaczenie ma prowadzenie szczegółowej dokumentacji obejmującej daty otrzymania kryptowalut, ich wartość w dniu otrzymania, daty i kursy wymiany, poniesione koszty transakcyjne oraz wszystkie inne okoliczności mające wpływ na rozliczenia podatkowe. Dokumentacja ta może okazać się niezbędna podczas ewentualnej kontroli podatkowej.

Najczęstsze pytania

Nie, zgodnie z przepisami ustawy o VAT kwoty podatku VAT muszą być zawsze wykazane w złotych polskich. Faktura może być wyrażona w kryptowalucie, ale wartość netto, VAT i brutto musi być przeliczona i podana w polskiej walucie. Dopiero po tym można wskazać równowartość w kryptowalucie oraz sposób płatności.

Przepisy dotyczące przeliczania walut obcych przez NBP lub EBC nie mają zastosowania do kryptowalut. Przedsiębiorcy muszą stosować kursy z wiarygodnych giełd kryptowalut lub platform handlowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Ważne jest udokumentowanie źródła kursu i sposobu jego ustalenia.

Tak, otrzymanie płatności w kryptowalucie skutkuje powstaniem dwóch odrębnych źródeł przychodu - z działalności gospodarczej oraz z kapitałów pieniężnych. Jednak jeśli kryptowaluta zostanie wymieniona na walutę tradycyjną tego samego dnia, dochód z kapitałów pieniężnych wynosi zero, gdyż koszt nabycia równa się przychodowi ze zbycia.

Należy dokumentować wszystkie transakcje związane z kryptowalutami - daty otrzymania, wartość w dniu otrzymania, kursy wymiany, daty sprzedaży, poniesione koszty transakcyjne, prowizje kantorów i giełd. Konieczne jest również zachowanie potwierdzeń transakcji z giełd i kantorów kryptowalut oraz dokumentów potwierdzających kursy zastosowane do przeliczeń.

Tak, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek złożenia zeznania rocznego PIT-38 za rok nabycia kryptowaluty, nawet jeśli do końca roku nie dokonała jej zbycia. W zeznaniu wykazuje się koszt nabycia waluty wirtualnej, a przychody ze zbycia w zeznaniu za rok, w którym nastąpiła sprzedaż.

Nadwyżka kosztów nad przychodami z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej powiększa koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia kryptowalut poniesione w następnym roku podatkowym. Straty z operacji kryptowalutowych można rozliczać w kolejnych latach, ale tylko z dochodami z tego samego źródła.